Rosz ha-szana (ראש השנה), inaczej Święto Trąbek to początek Nowego Roku, obchodzonego przez Żydów 1 i 2 dnia miesiąca tiszrej, przypadający na miesiąc wrzesień/październik kalendarza gregoriańskiego.
Sama nazwa Święto Trąbek, wzięła się od dźwięku rozpoczynającego nowy rok, mianowicie dźwięku szofaru, instrumentu dętego wykonanego z rogu kozła lub barana. W starożytności szofar był używany do ogłaszania ważnych wydarzeń takich jak zbliżające się niebezpieczeństwo, początek lub koniec wojny itd. Obecnie jest on używany jedynie jako instrument liturgiczny w judaizmie.
Podczas święta Rosz ha-szana, w odróżnieniu od hucznego świętowania Nowego Roku powszechnie znanego na świecie, Żydzi skupiają się na refleksji nad własnym życiem i uczynkami. Nowy Rok jest z pewnością czasem radosnym ale również czasem pokuty.
Zgodnie z tradycją, święto wiąże się z rocznicą stworzenia świata, w którym Najwyższy Sędzia osądza postępowanie ludzi. Okres, jaki otwiera święto Rosz ha-szana trwający do Jom Kipur, łącznie 10 dni, to tzw. Dni Pokuty, jest to czas na przemyślenie swoich błędów oraz grzechów, jak również na proszenie o przebaczenie tych, których swoim postępowaniem zraniliśmy.
Co ciekawe, zgodnie ze starym zwyczajem na Lubelszczyźnie w Rosz ha-szana należało założyć nowe ubranie, lub chociaż jedną nową rzecz. Ważne aby ubiór był biały, co ma symbolizować odnowienie, oczyszczenie i bezgrzeszność.
Ogromną symbolikę mają potrawy podawane na noworocznym stole. Ucztę otwiera jabłko maczane w miodzie, co ma oznaczać słodki i szczęśliwy rok.
Spożywa się również chałkę, która jest okrągła, w odróżnieniu od tej szabasowej. Po błogosławieństwie wina chałkę macza się w miodzie.
Podczas Nowego Roku serwuje się również ryby razem z głową, nawiązując do nazwy święta: Rosz ha-szana (rosz – głowa). Wierzy się, że ci, którzy będą jeść głowę w Nowym Roku, będą głowami, a nie ogonami.
Kolejną potrawą jest owoc granatu – symbolizujący obfitość. Przed jego zjedzeniem należy powiedzieć „Niech będzie Twoją wolą, aby nasze zasługi były tak liczne, jak pestki granatu”. Nadto owoc granatu w Torze to symbol wypełnienia Boskiej woli. Podobno 613 ziaren granatu odpowiada liczbie przykazań z Tory, których Żydzi mają przestrzegać.
Co niezwykle istotne, nie powinno podawać się pod żadnym pozorem potraw kwaśnych ani gorzkich, ponieważ istnieje przekonanie, że nadchodzący rok będzie taki, jakie dania pojawią się na świątecznym stole, a nikt nie chce aby następny rok dla niego pełen był goryczy, smutku, kłótni i łez.
Stosując się do powyższych zaleceń można mieć nadzieję, że nowy rok będzie szczęśliwy i lepszy od poprzedniego.
Zatem Szana Towa – dobrego roku!
Bibliografia:
- A. Cała, H. Węgrzynek, G. Zalewska, Historia i kultura Żydów polskich. Słownik, WSiP.
- N. Degutiene, Smaki Izraela, Warszawa 2016.
- F. Lewando, Dietojarska kuchnia żydowska, Kraków 2021 .
- http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/rosz-ha-szana-obrzedy-i-obyczaje-na-lubelszczyznie/.
- J. Tomaszewski, A. Żbikowski, Leksykon Żydzi w Polsce. Dzieje i kultura, Warszawa 2001.