Na blogu pojawił się już wpis dotyczący żydowskich imion (link: https://hebrajski-online.pl/imiona-hebrajskie/) zatem zapraszam Was dziś do przeczytania wpisu o żydowskich nazwiskach.
Uważa się, że nazwiska żydowskie mają stosunkowo niedawne pochodzenie, pierwsze nazwiska rodowe pochodzą ze średniowiecza z X i XI w. Na wstępie warto zaznaczyć, iż Żydzi mają jedne z największych odmian nazwisk, m.in. ze względu na zróżnicowanie diaspory żydowskiej. Nazwiska mają swoje korzenie zarówno z języka hebrajskiego, jidysz jak i innych języków używanych przez diaspory żydowskie (m.in. niemiecki czy polski). Niektóre tradycyjne nazwiska odnoszą się wprost do religii lub historii Żydów, np. Kohen (kapłan), czy Lewi (pomocnik kapłanów) inne zaś do nazw wykonywanych zawodów, bądź miejscowości pochodzenia.

Historycznie, Żydzi określali swoje pochodzenie w tzw. systemie patronimicznym, czyli syn – (ben -), córka – (bat -) i podanie imienia ojca. Za przykład może posłużyć fragment z Biblii Księga Rodzaju 34,1 „Dina, córka Jakuba”. Późniejsze nazwiska patronimiczne pochodzące od imion żydowskich, których forma często zależała od kraju powstania to np. Abramowicz (pochodzący od Abrama) czy Mendelsson (syn Mendla).

Z czasem częstym źródłem nazwisk stały się:

Nazwy wykonywanych zawodów:
Becker – piekarz;
Belfer – asystent nauczyciela;
Bichler – sprzedawca książek;
Dajan – sędzia rabiniczny;
Goldschmidt – złotnik;
Lewi – pomocnik kapłanów ze Świątyni;
Kohen – kapłan Świątyni Jerozolimskiej;
Kaufmann – kupiec;
Melamed – nauczyciel;
Rabin lub Rabinowitz – rabin lub syn rabina;
Rofe – lekarz;
Schneider – krawiec;
Sofer – pisarz;
Spielmann – muzyk;
Śpiewak.

Nazwy geograficzne:
Berliner – ten, który pochodzi z Berlina;
Danziger – ten, który pochodzi z Gdańska;
Lubliner – ten, który pochodzi z Lublina;
Litwin – ten, który pochodzi z Litwy;
Horowitz – ten, który pochodzi z Horowic;
Krakewer – ten, który pochodzi z Krakowa;
Tiktiner – ten, który pochodzi z Tykocina;
Warszawer – ten, który pochodzi z Warszawy.

Matronimy (pochodzące od imion żeńskich):
Sorkin – od imienia Sara;
Lejkin – od imienia Lea;
Rywkin – od imienia Rebeka.

Przezwiska – określenie cech lub statusu:
Altman – stary człowiek;
Edelmann – szlachcic;
Ehrlich – uczciwy;
Geller – żółty, odnosi się również do osób o jasnym kolorze włosów;
Leib/Leiberman/Leibermann – kochany;
Kurzmann – niski;
Joffe – ładny;
Szapiro – sprawiedliwy, szlachetny;
Wacker – odważny.

Inne nazwy odwołujące się do przyrody:
Bach – potok;
Baum – drzewo;
Bernstein – bursztyn;
Blum – kwiat;
Feuerstein – krzemień;
Gold – złoto;
Goldberg – złota góra;
Goldbaum – złote drzewo;
Goldstein – złoty kamień;
Hochberger – wysokie góry;
Kornberg – wzgórze zbożowe;
Obstfeld – pole owocowe;
Ringelblum – aksamitka;
Rosenberg – góra róż;
Rosenblum – kwiat róży;
Rosenfeld – pole róż;
Rubinstein – kamień rubinowy;
Taubenfeld – pole gołębi.

Od nazwisk używanych głównie przez Żydów aszkenazyjskich, zamieszkujących takie kraje jak: Niemcy, Francję czy Polskę należy odróżnić nazwiska Żydów sefardyjskich, tzw. hiszpańskich. Sefardyjczycy przyjmowali nazwiska używane na danym obszarze, np. Castro (zamek/twierdza), Navarro (ten, który pochodzi z Navarry), Carvallo (dąb), Miranda (godny podziwu), Alfandari (rodzina wschodnich rabinów, nazwa pochodzi najprawdopodobniej od miejscowości Alfambry).
Należy wyróżnić również nazwiska Mizrahi (żydów wschodnich), które mogą mieć korzenie hebrajskie, arabskie czy aramejskie, np. Haddad – kowal, Obadia – sługa Boży, Hakimi – mądry, Nazarian – syn Nazara czy Bensaïd – syn Saida. Samo pojęcie Mizrahi wywodzi się z języka hebrajskiego i oznacza wschodni, również może występować jako nazwisko.

Warty uwagi jest również fakt, iż wielu Izraelczyków zmieniło swoje pierwotne nazwisko po przyjeździe do Izraela, wracając niejako do systemu patronimicznego, np. ben Ami (syn mojego ludu) lub ben Artzi (syn mojego kraju). Inni stworzyli nazwiska podobne do swoich poprzednich nadanych jeszcze w Europie, np. Golda Meir, której poprzednie nazwisko brzmiało Meyersohn, czy sam David Ben-Gurion, którego pierwotne nazwisko brzmiało Grün.

Historia nazwisk żydowskich skrywa wiele tajemnic, część z wymienionych nazwisk noszą Żydzi, jak i osoby, które nie są pochodzenia żydowskiego. Jeżeli zainteresował Was temat nazwisk żydowskich więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie Żydowskiego Instytutu Historycznego oraz na stronie Wirtualny Sztetl.